Najważniejsze obszary zmian w zakresie kształcenia zawodowego po nowelizacji ustawy Prawo oświatowe

Z satysfakcją należy odnotować, że dotychczasowe działania Gminy w przedmiocie koncepcji tworzenia Zespołu Szkół Technicznych są realizowane zgodnie z duchem obecnie procedowanej nowelizacji ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe i ustawy o systemie oświaty oraz innych ustaw, której głównym celem jest odbudowa prestiżu kształcenia zawodowego w Polsce, poprzez poprawę jakości i efektywności kształcenia oraz  wdrożenie rozwiązań uwzględniających mechanizmy włączania wszystkich kluczowych partnerów kształcenia zawodowego w działania służące systematycznemu dostosowywaniu tego kształcenia do potrzeb rynku pracy. Szczególną rolę nowelizacja ustawy kładzie na wzmocnienie wpływu przedsiębiorców na funkcjonowanie kształcenia zawodowego, w tym przede wszystkim na jakość kształcenia zawodowego i zapewnienie adekwatności kształcenia do potrzeb rynku pracy. Należy odnotować, że do rzadkości w pracach Sejmu RP jest przyjmowanie ustaw jednogłośnie (przy jednym wstrzymującym oraz 424 głosach za). Tak było na 71. posiedzeniu Sejmu RP w dniu 9 listopada 2018 roku przy nowelizacji ustawy Prawo oświatowe. Nowelizacja ustawy po ośmiu poprawkach redakcyjnych Senatu RP została ostatecznie przyjęta przez Sejm RP w dniu 22.11.2018 roku (Dz.U. 2018 poz. 2245).

W ustawie zweryfikowano dotychczasowe przepisy dotyczące kształcenia zawodowego pod kątem udziału w procesie kształcenia wszystkich interesariuszy, w tym: szkół, ich organów prowadzących, pracodawców oraz ministrów właściwych dla poszczególnych zawodów. Szczególnej analizie zostały poddane możliwości wzmocnienia wpływu firm oraz organizacji zrzeszających przedsiębiorstwa na funkcjonowanie kształcenia zawodowego, np. na tworzenie oferty kształcenia zawodowego, uruchamianie kształcenia w zawodach, realizację przez uczniów praktycznej nauki zawodu w rzeczywistych warunkach pracy, doskonalenie nauczycieli kształcenia zawodowego.
Dobrze zorganizowane i ściśle współpracujące z pracodawcami szkoły w opinii ustawodawcy to przede wszystkim szansa dla regionów i społeczności lokalnych.

Do kluczowych obszarów zmian w zakresie kształcenia zawodowego zaliczyć można m.in.:

1. Możliwość odliczania darowizn dla publicznych szkół prowadzących kształcenie zawodowe i placówek od dochodów:
   a) przedsiębiorcy posiadający osobowość prawną mają możliwość odliczania od dochodu kwoty nieprzekraczającej 10% dochodu,
   b) osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mają możliwości odliczania od dochodu kwoty nieprzekraczającej 6% dochodu. 
   
2. Uczeń to młodociany pracownik, kształcący się w branżowej szkole I stopnia. Pracodawcy kształcący młodocianych pracowników w zawodach, w których występuje zwiększone zapotrzebowanie na pracowników, otrzymają wyższe dofinansowanie kosztów tego kształcenia z 8 081zł do kwoty do 10 000 zł.
   Do klasy pierwszej publicznej branżowej szkoły I stopnia młodociani pracownicy będą przyjmowani na podstawie umowy z pracodawcą (kształcenie dualne)
   na realizację programu nauczania w zawodzie dopuszczonego do użytku w szkole.
3. Praktyczna nauka zawodu w technikum realizowana jest w formie: zajęć praktycznych i praktyk zawodowych. Zajęcia praktyczne w technikum mogą odbywać się
   u pracodawców, na zasadach dualnego systemu kształcenia, na podstawie umowy zawartej między dyrektorem szkoły a pracodawcą przyjmującym uczniów. Uczeń technikum będzie mógł na podstawie umowy z pracodawcą realizować staż uczniowski. Uczestnictwo w stażach uczniowskich umożliwi uczniowi naukę zawodu
   w rzeczywistych warunkach pracy, poznanie zakładu pracy oraz zaznajomienie się z konkretnymi stanowiskami pracy. Pracodawcy natomiast umożliwi poznanie
   i przygotowanie potencjalnego pracownika. Koszty świadczeń pieniężnych, które uczeń otrzyma podczas stażu zostaną wliczone pracodawcy w koszty uzyskania przychodu. W rozporządzeniu zostaną określone warunki, jakie musi spełniać staż uczniowski, aby dyrektor szkoły mógł zwolnić ucznia w całości lub w części
   z obowiązku odbycia praktycznej nauki zawodu. Okres odbytego stażu uczniowskiego będzie się zaliczał się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Podstawę zaliczenia okresu odbytego stażu uczniowskiego stanowi zaświadczenie wydane przez podmiot przyjmujący na staż uczniowski.
   W celu pomniejszenia kosztów pracodawcy, który przyjmie na staż uczniowski ucznia technikum z tytułu odbywania stażu wypłaci mu świadczenie pieniężne,
   koszty te będą wliczone w koszty uzyskania przychodu pracodawcy.
   
4. Wprowadzono obowiązek przystępowania przez uczniów do egzaminów zawodowych, które jest warunkiem ukończenia szkoły lub uzyskania promocji do następnej klasy, po spełnieniu pozostałych, dotychczasowych warunków określonych w przepisach prawa oświatowego.
   
   Obowiązkowy egzamin zawodowy ma przyczynić się do wzmocnienia działań ze strony szkoły nakierowanych na zapewnienie wysokiej jakości kształcenia.
   Obowiązkowy egzamin zawodowy potwierdzi efektywność procesu kształcenia oraz pozwoli na dokonanie rzetelnej i kompleksowej oceny faktycznego stanu kształcenia zawodowego w Polsce. Umożliwi to identyfikację rzeczywistych słabych stron kształcenia, wymagających interwencji ze strony odpowiednio
   ministra lub organów nadzorujących / prowadzących.
5. Dla nauczycieli kształcenia zawodowego: teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczycieli praktycznej nauki zawodu, wprowadzono obowiązkowe branżowe szkolenia, które będą realizowane w wymiarze 40 godzin cyklicznie w okresach trzyletnich w przedsiębiorstwach związanych z nauczanym zawodem.
6. Nauczycieli praktycznej nauki zawodu we wszystkich typach szkół i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych obowiązuje tygodniowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych – w wymiarze 20 godzin.
   
7. Zmiany w klasyfikacji zawodów i podstawach programowych – minister edukacji, określając w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego nowy zawód będzie jednocześnie określał podstawę programową dla tego zawodu.

8. Kursy umiejętności zawodowych– szkoły uzyskają możliwość bardziej elastycznego dostosowania oferty kształcenia do potrzeb uczących się osób dorosłych,
   przez prowadzenie krótszych form kursowych.
9. Samorządy otrzymają zwiększoną subwencje oświatową na szkoły kształcące w zawodach, na które jest wyższe zapotrzebowanie na rynku pracy.
10. Zmiana nazewnictwa i wprowadzenie w miejsce:
    a) egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie – egzaminu zawodowego,
    b) świadectwa potwierdzającego kwalifikację w zawodzie – certyfikatu kwalifikacji zawodowej,
    c) dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe – dyplomu zawodowego.
11. Nowa struktura zmodyfikowanej klasyfikacji zawodów.
    a) Dla każdego zawodu zostanie opracowana podstawa programowa stanowiąca odrębną całość. Minister edukacji będzie dokonywał zmian w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego na wniosek ministra właściwego w zakresie zawodu, z uwzględnieniem klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy
    w zakresie nazwy i symbolu cyfrowego zawodu.
    b) Nowa struktura zmodyfikowanej klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego będzie uwzględniała podział zawodów na branże, a także precyzyjnie określone elementy wniosku ministra właściwego dla danego zawodu o dokonanie zmian w tej klasyfikacji.
    
    Zmiana ma na celu bardziej przejrzysty odbiór na rynku pracy wydawanych przez system oświaty dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji zawodowych.
    
    
12. Właściwi ministrowie będą mogli wspomagać materialnie i organizacyjnie szkoły i placówki kształcące w danym zawodzie nie tylko w zakresie zajęć praktycznych,
    ale w całym procesie realizacji kształcenia zawodowego.
13. Uczniowie będą mogli uzyskać dodatkowe umiejętności w zawodach zwiększających szanse na zatrudnienie. W szkołach prowadzących kształcenie zawodowe będzie możliwość przeznaczenia dodatkowych godzin na realizację umiejętności wykraczających poza podstawę programową.
14. Organizacje pracodawców, samorządy zawodowe oraz sektorowe rady do spraw kompetencji będą mogły występować z wnioskami do właściwych ministrów o wprowadzenie nowego zawodu do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego.
15. Modyfikacja warunków uruchamiania przez szkołę kształcenia w danym zawodzie – opiniowanie kierunków kształcenia.
16. Wzmocnienie udziału pracodawców w kształceniu zawodowym, w tym w realizacji praktycznej nauki zawodu.
17. W celu zapewnienia większej przejrzystości podstaw programowych kształcenia w zawodach dla każdego zawodu zostanie opracowana podstawa programowa stanowiąca odrębną całość.